داستان زیبای پخت نان محلی از زبان مادر بزرگ/ نان تیری دیگر آن طعم خوش قدیم را ندارد+تصاویر

به گزارش سفیر دنا،پخت نان محلی بین زنان لرنشین کشور به ویژه مردم استان کهگیلویه وبویراحمد از قدیم الایام تا کنون رایج بوده،نان محلی یا همان نان تیری از جمله نان هایی است که در کهگیلویه و بویراحمد طرفداران زیادی دارد و با وجود نان های صنعتی گوناگون اما مردم این استان همچنان خوشمزه ترین نان یعنی نان محلی تیری را در سفره خود دارند.

نان تیری با شیوه های مختلف در برخی از استان ها از جمله استان چهارفصل کهگیلویه وبویراحمد، چهارمحال و بختیاری و ترک زبانان پخت و استفاده می شود، اما تفاوت هایی کوچک در میان آنها وجود دارد برخی قطر بیشتر حجم بزرگتر و یا اندازه بزرگتری دارند.

نان مورد استفاده کهگیلویه و بویراحمدی ها دایره ای شکل و اندازه ای بزرگ به قطر 45 تا پنجاه سانتی متر دارد و ضخامت این نان 3 میلی متر و شاید هم کمتر باشد.

امروز داستان ما، داستان خانه مادر بزرگ و پخت نان محلی است، نانی که در سالیان دراز برای خانواده های روستایی زاگرس نشین پخت می شود و حتی شاید قوت لایموت سیاه چادرهای عشایر و یا حتی مردمان ایل بوده و امروز هم باشد.

به راستی چه خوش بود آن روزگار که همگی دور تا دور اجاق هیزم سوز خانه مادر می نشستیم و مادر بزرگ برایمان از قصه ها قدیم سخن به میان می اورد و تنها دلخوشی ما همان نان محلی پخت شده ای بود که برای ما بر روی سفر گذاشته می شد.

شاید امروز در دنیای مدرنیته ای که بیشتر از همه بر وفق مراد فضای مجازی می چرخد برخی طعم این نان را به خاطر نسپارند و برای گرفتن چند عکس سلفی و گذاشتن آن در پیام رسانها آن را دوست داشته باشند، اما چه خوب زمان های قدیم که برخی با طعم این نان خوشمزه دورانی را برای خود داشتند.

در کنار مادر بزرگی نشستیم که همچنان همانند قدیم برای خانواده خود پخت نان محلی را بهترین غذا بومی برای خانواده می دانست.

ننه شهربانو با گرمی از ما استقبال کرد و از پخت نان محلی یا همان(تیری) بخاطر استفاده سنتی زنان عشایر نشین برای پخت آن بیشتر برای ما سخن به میان آورد و گفت:نان تیری امروز میان کهنسالان روستا بیشتر از دیگر نانها طرفدار دارد و بیشتر خانواده این نان را به دیگر نان های صنعتی ترجیح می دهد.

وی که روزگاران است که برای خانواده خود استفاده از نان محلی را به صرفه تر از دیگر نانهای صنعتی می داند،افزود: در نانوایی ها برای پخت نان ممکن است موادی به غیر از نمک به خمیر اضافه کنند و یا هم آرد مورد استفاده آنها سبوس لازم را نداشته باشد اما نان های محلی یا خمیر آن متشکل از آرد گندم، آب و نمک است  آرد آن را نیز خود خانواده ها در آسیاب ها برده و آسیاب کرده اند که در این صورت گندم آرد شده سبوس لازم را دارد.

این شیر زن روستایی دنا نشین ادامه داد: متاسفانه مقدار زیادی از سبوس در نانوایی های ما به دلایل مختلف حذف می شوند و در تلاش هستند نان سفید به مردم تحویل دهند و خود مردم نیز نان سفید را بیشتر ترجیح می دهند در حالی که نان سفید یعنی نان بدون سبوس و نان بدون سبوس یعنی نان مصنوعی که باعث ایجاد بیمارهایی زیادی در بدن می شود.

ننه شهربانو به پخت نان توسط زنان روستا و همکاری همه گروهی آنان برای تهیه آن نیز اشاره کرد و گفت:برای پخت نان تیری به آب، آرد و نمک احتیاج داریم وطرز تهیه این نان خیلی راحت نیست به این صورت است که اول آرد را با آردبیز (الک)، آب و نمک اضافه می کنیم و بعد در لگن که ظرف بزرگ، پهن و عمدتا از جنس روی هست ریخته می ریزیم و طی چند مرحله آب میریزیم و چنگ میزنیم تا کُل آب به خورد آردها برود و هربار خمیر را کنار می گذاریم  و دوباره آب به آرد باقی مانده  اضافه می کنیم تا آردهای درون لگن تمام شوند.

وی ادامه داد:مرحله بعدخمیر ناهمگن را در لگن میریزیم ودست هایمان را با روغن چرب و یا با آب خیس می کنیم و به صورت دو زانو روی زمین نشسته، دو تا شصت را در هم قفل و بعد با مشت های بسته خم می شویم  و خمیر را ورز و چنگ میزنیم و هربار یک گوشه از خمیر را بلند و به وسط لگن منتقل می کنیم تا خوب مخلوط و یک دست شود هرچند که امروز در برخی از خانه ها بجای این روش سنتی از دستگاههای مخلوط کن خمیر استفاده میکنند و آن روش سنتی دیگر در حال منسوخ شدن است.

ننه شهربانو به فراموشی این پخت نان در برخی از خانه ها اشاره کرد و گفت: متأسفانه برخی پخت نان به این روش را برای خود کسر شأن می دانند و این نان خوب و باصرفه در میان خانواده در حال منسوخ شدن است.

وی در ادامه به پخت نان برای روی چوب های دایره ای شکل اشاره داشت و ابراز کرد: بعد از آماده شدن نان چانه ایجاد شده را روی خنک(چوب های دایره ای شکل) قرار می دهند  و با حرکت تیر و دست ها بر روی تیر چانه نانی به قطر 40 تا 45 سانتی متر ایجاد می شود و با قرار دادن آن بر روی تابه نان آماده  مصرف است.

ننه شهربانو به یاد گیری پخت نان توسط دختران و اهل خانواده برای آن نیز اشاره کرد و افزود: شیرزنان این دیار مراحل پخت نان را  از مادران خود آموخته اند و نسل به نسل به دخترانشان آموزش داده اند هر چند شاید پخت این نان به ظاهر سخت باشد اما دختران زاگرس نشین دنا از 12 سالگی و یا هم کمتر آن را از مادرانشان می آموزند.

وی وسایل پخت و پز نان تیری در گذشته را یکی از جهیزیه های عروس دانست و افزود: درگذشته وقتی دختری ازدواج می کرد در میان جهیزیه اش این دو وسیله برای پختن نان یعنی تیر و خمچک از وسایل اصلی بودند و بر بالای همه وسایلش قرار می گرفت.

امروزه در برخی از خانه های با صفای روستا هنوز این پخت نان بدون از مشغله شهرنشینان ادامه دارد وبه قول برخی زندگی هنوز برای آنان به خوشی می گذرد و مادر خانواده بیشتر بهترین زمان پخت نان را صبح در نظر می گیرد تا در کنار کانون گرم خانواده و بهره مندی از این نان های گرم لااقل گرما بخش خانواده را نیز به نظاره بنشیند.

انتهای پیام/